Tüm dünyada Özgür Yazılım’ın bayraktarlığını yapan GNU, 27 Eylül 2013 itibari ile 30 yılı devirmiş oldu.
Özgür Yazılım Vakfı’nın (Free Software Foundation – FSF) önderliğinde kutlanan bu gün Türkiye’de de Linux Kullanıcıları Derneği (LKD) tarafından kutlanacaktır.
Konuşmacılar: İzlem Gözükeleş, Mustafa Akgül Tarih: 27 Eylül 2013 Cuma Saat: 18.30 Yer: Elektrik Mühendisleri Odası Genel Merkezi Ihlamur Sk. No:10 Kızılay/Ankara
GNU, çekirdeği, sistem araçlarını, açıcılarını, kütüphanelerini ve son kullanıcı yazılımlarını içeren bir işletim sistemidir. İsminin açılımı “GNU’s Not Unix” (GNU Unix değildir) dir. Bu ismi almasındaki sebep de tasarımının Unix’e benzerken kendisinin özgür yazılım olması ve herhangi bir UNIX kodunu içermemesidir.
GNU işletim sistemi planı 1983 Eylül’ünde Richard Stallman tarafından duyurulmuş, 1984 Ocak ayında işleyişe başlamıştır. 2006 itibarıyla GNU hâlâ etkin olarak gelişmektedir. GNU’nun geliştirilmesi GNU Tasarısı tarafından gerçekleştirilmektedir ve bu tasarı altında birçok GNU belgeleri ve yazılımları bulunur.
Özgür Yazılım, kullanıcıların yazılımı çalıştırma, kopyalama, dağıtma, üzerinde çalışma, değiştirme ve daha da iyileştirme özgürlüğüne atıf yapar. Kullanıcılar tüm bu özgürlüklere sahipse, o zaman bu program özgür yazılımdır [Stallman, R.M., 2009, s.51-52]
Özgürlük 0 : Herhangi bir amaçla programı çalıştırma özgürlüğü.
Özgürlük 1: Programın nasıl çalıştığı üzerine çalışma ve yazılımı ihtiyaçlara göre uyarlama özgürlüğü (Kaynak koduna erişebilmek, bunun için bir ön şarttır).
Özgürlük 2: Komşumuza yardım etmenizi sağlayacak şekilde kopyaları yeniden dağıtabilme özgürlüğü
Özgürlük 3: Programı daha da geliştirilebilme ve elde ettiğiniz yazılımı toplumun faydalanabilmesi için herkesle paylaşabilme özgürlüğü (Kaynak koduna erişebilmek, bunun için bir ön şarttır).
Bu felsefenin kurucusu olan Özgür Yazılım Vakfı (Free Software Foundation – FSF) tarafından duyurulan Genel Kamu Lisansı (GNU General Public License – GPL) en yaygın özgür yazılım lisans modellerinden biridir. Günümüzde GNU GPL, GNU FDL, Creative Commons, LGPL, AGPL, Mozilla, BSD vb. özgür yazılım lisans modelleri ile geniş bir yazılım çeşitliliği ve paylaşım oluşmuş durumdadır.
Özgür Yazılım gerek bilgisayar yazılımlarının ve içeriklerinin daha hızlı ve özgürce gelişmesine gerekse bu kavramların ve ürünlerin tüm kamuoyuna hızlı ve etkin bir şekilde dağılmasına ve paylaşılmasına olanak vermektedir. Sonuçta, yazılım bir insan ürünüdür. Bir kişinin, bir ekibin ya da bir kurumun bilgi, emek ve katkısı ile ortaya çıkmış bu eserlerin hem hukuki haklarının korunması hem de özgürce paylaşılabilmesi Özgür Yazılım lisansları ile sağlanabilmektedir.
Bilgi teknolojilerinin hayatımızı şekillendirdiği çağımızda, özgür yazılım felsefesi, ürünleri ve lisansları, toplumun bu olanaklardan en fazla yararlanmasının da önünü açmaktadır. Özellikle İnternet’in dünyayı küçültmesi ve küresel bir topluma giderken, bilginin daha fazla katılımla büyüyeceği, insanlığın ortak aklını geliştireceği gerçeği doğrultusunda, hukuk sisteminin de bu konuda kendini gözden geçirmesi gerektiği açıktır.
[1] Richard M. Stallman, 2009. Özgür Yazılım, Özgür Toplum, Richard M. Stallman’ın Seçme Yazıları. İngilizce aslından çevirenler: Serkan Çapkan, İzlem Gözükeleş, Tahir Emre Kalaycı, Çiğdem Özşar, Birkan Sarıfakıoğlu, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası, Ankara.
Son güncelleme 15 Nisan 2022